Evren Kaç Yaşında ? Evrenin Yaşı Nasıl Belirleniyor? Evren Kaç Yaşında olduğunu nerden biliyoruz ?
Evrenin yaşı, Büyük Patlama’dan günümüze dek olan zaman dilimidir. Günümüzdeki teoriler ve gözlemler Evren’in yaşının yaklaşık 13,5 ile 14 milyar arasında olduğunu işaret etmektedir. Elde edilen bu yaş aralığı birçok bilimsel araştırma projeleri doğrultusunda ortaya çıkmıştır. Bu yapılan projeler, Evren’in genişleme ölçümü ile arka plan ışınımı ölçüleri için birçok yöntemi barındırmaktadır. Evren’in Büyük Patlama’dan bu zamana kadar olan soğuma sürecini arka plan ışınımı ölçümleri vermektedir. Evren’in genişlemesi ile ilişkilendirilen “kırmızıya kayma” gözlemleri ise, Evren’in yaşı hakkında kesin şekilde bilgiler içermektedir.
Evren’in Yaşı Nasıl Hesaplanır ?
Öncelikle Evren’in yaşını hesaplayabilmek için, genişlemekte olan bir yapıya sahip olduğunu bilmek gerekir. Bu iddia, Hubble yasası gereğince galaktik kümelerin birbirinden uzaklaşması ile bunun doğrudan ispatıdır. Bu bilgi doğrultusunda Evren’in geçmişte çok daha küçük olduğunu söylemek mümkündür. Evren’in yaşını hesaplamak için Evren’in genişleme hızının, tarihi boyunca sabit kaldığı varsayılabilmektedir. Fakat bu doğru bir varsayım değildir. Bu doğrultuda birden fazla yöntem geliştirilerek veriler elde edilmiştir.
1-Teoriksel Yaklaşım:
Evren’in yaşını belirlemek için uygulanan yöntemlerden ilki, teorik yönden hesaplamalardır. Yapılan teorik hesaplamalar, gözlemsel şekilde elde edilmiş parametrelerden faydalanılarak yapılır. Bunlardan biri de Evren’in genişleme miktarını gösteren Hubble sabitidir. Eğer Evren şuan genişlemekteyse ve birim zamandaki genişleme miktarı da biliniyorsa zamanda geriye giderek başlangıca ulaşmak mümkündür. Bu hesaplamaya Hubble zamanı denilmektedir. Ayrıca Hubble sabiti zaman içerisinde değişebileceği için bu oldukça kabaca bir yaklaşımdır. Fakat yine de gerçek değere yakın bir sonuç elde edilmektedir.
Daha farklı şekildeki hesaplama ise; maddenin baskın olduğu evren modeli kullanılarak yapılır. Evren’in farklı dönemlerinde her ne kadar karanlık enerji ile radyasyon baskın olsa da evrenin büyük bölümünde madde baskındı. Dolayısıyla kabaca yaş, maddenin baskın olduğu düz evren için hesap yapılarak sonuç bulunabilmektedir.
Daha iyi bir hesaplama yapabilmek adına yoğunluk parametreleri hesaba dahil edilerek yapılabilmektedir. Yani; madde yoğunluğu ile enerji yoğunluğu ayrı şekilde hesaba katılarak sonuca varılmaktadır. Bu nedenlerle evrenin yaşı nasıl hesaplanır sorusuna karşılık, evrendeki gözlenebilir parametrelerin iyi şekilde bilinmesi gerekmektedir.
2-Küresel Kümeler İle Yaş Hesaplama:
Evren kaç yaşında sorusuna ilişkin, hesaplama yöntemlerinden bir diğeri ise, yıldızların yaşını baz almaktır. Küresel yıldız kümeleri galakside yer alan en yaşlı gök cisimleridir. Bu kümeler üzerinde gerçekleştirilen metal bolluk analizleri, Güneş’teki metal bolluğundan daha az metal bolluğu olduğunu göstermektedir. Yani küme üzerinden yapılan yaş belirme, Evren’in yaşının belirlenmesinde oldukça önemli bir kısıtlamaya sahiptir.
3-Beyaz Cüce Soğumasına Bağlı Yaş Belirleme:
Beyaz cüceler, yaşamlarının son evresinde soğuk yıldızlar olarak bilinmektedir. Hacim olarak Dünya büyüklüğündeki yıldızlardır. Beyaz cücelere dair modeller onların zamanla ne biçimde soğuyacaklarına dair bilgiler vermektedir. Haliyle beyaz cücenin gözlemi yapılıp, başlangıçtan şimdiye dek ne kadar soğuduğu bulunursa yaşı da bulunmuş olur. Elde edilen en yaşlı beyaz cüce gözlemi, dolayısıyla Evren hakkında iyi bir fikir vermektedir. Bu zamana kadar yapılan gözlemler 13.8 milyar yıldan daha da yaşlı bir yıldızın varlığını göstermemiştir. Bu durum da Evren’in yaşıyla ilgili hesapları güçlendirmektedir.
4-Nükleokozmokronoloji:
Eğer Güneş sisteminin, galaksimiz oluştuktan ve aynı zamanda Evren’in başlangıcından ne kadar süre sonra oluştuğu bilgisine ulaşılırsa, Güneş sisteminin yaşı bu ikisi ile toplanarak Evrenin yaşı hakkında bilgi edinmek mümkündür. Ayrıca Güneş sisteminin yaşını belirlemek, nükleer bozunmalardan faydalanarak öğrenmek bir hayli kolaydır.
Kaynak: Evren Kaç Yaşında ? – UzayGO
Arastirma: Evren Kaç Yaşında ? – UzayGO
Resim: Evren Kaç Yaşında ? – UzayGO
