243 Ida Asteroiti ve Uydusu Dactyl Hakkinda ne biliyoruz?
243 Ida Asteroiti, asteroit kuşağının iç kısmında yer alan ve Koronis ailesine ait bir asteroittir. 29 Eylül 1884 yılında Avusturyalı astronom Johann Palisa tarafından Viyana Gözlemevi’nde keşfedilmiştir. Adını Yunan mitolojisindeki bir periden almıştır. S-tipi olarak sınıflandırılan Ida, iç asteroit kuşağının en yaygın tipidir
243 Ida Asteroiti, 28 Ağustos 1993 tarihinde Jüpiter’e giden Galileo uzay aracı tarafından ziyaret edilen ikinci asteroit olmuştur. Bu ziyaret sırasında Ida’nın bir doğal uydusu olduğu keşfedilmiştir. Bu uyduya Dactyl adı verilmiştir. Dactyl, Yunan mitolojisinde İda Dağı’nda yaşayan yaratıklardan biridir. Dactyl, Ida’nın yaklaşık 1/20 büyüklüğünde, 1.4 kilometre çapında küçük bir cisimdir. Ida’nın etrafındaki yörüngesi çok kesin olarak belirlenememiştir, ancak olası yörüngelerin sınırları Ida’nın yoğunluğunu tahmin etmeye ve metalik minerallerden fakir olduğunu ortaya çıkarmaya izin vermiştir. Dactyl ve Ida birçok özellik paylaşmaktadır, bu da ortak bir kökeni işaret etmektedir.
243 Ida Asteroiti’nin keşfi 1884 yılında gerçekleşmiştir. Bu tarihten önce Titius-Bode yasası adı verilen ve gezegenlerin matematiksel bir diziye göre sıralandığını öngören bir formül vardı. Bu formüle göre Mars ile Jüpiter arasında başka bir gezegen olması gerekiyordu. Bu gezegeni bulmak için yapılan aramalar sonucunda ilk olarak Ceres adlı asteroit keşfedildi ve ardından diğer asteroitler de bulundu. Bu asteroitlerin hepsi Mars ile Jüpiter arasındaki boşluğu dolduruyordu ve bu nedenle gezegen olarak kabul edilmediler.
Ida’nın yüzeyi nasıl görünüyor?
Ida’nın yüzeyi, Güneş Sistemi’ndeki en çok kraterli yüzeylerden biridir. Çeşitli boyutlarda ve yaşlarda çok sayıda krater içerir. Yüzeyin rengi kırmızımsıdır ve silikat minerallerinden oluşur. Ida’nın yüzeyindeki en büyük krater Orgel adı verilen 5.7 kilometre çapındaki bir yapıdır. Ida’nın yüzeyindeki en ilginç özelliklerden biri de Regio adı verilen büyük bir yükseltidir. Bu yükselti, Ida’nın uzun ekseninin yaklaşık üçte birini kaplar ve yüzeyin geri kalanından daha parlak ve daha az kraterlidir. Regio’nun oluşumu tam olarak bilinmemektedir, ancak Ida’nın geçmişte büyük bir çarpışma yaşadığı ve bu çarpışmanın Regio’yu oluşturduğu veya etkilediği düşünülmektedir.
Ida’nın yüzey sıcaklığı nedir?
243 Ida Asteroiti’nin yüzey sıcaklığı, Güneş’ten aldığı ışığın miktarına ve yüzeyinin albedosuna bağlı olarak değişmektedir. Ida’nın yüzey sıcaklığı yaklaşık olarak -73 °C ile 173 °C arasında değişmektedir1 Bu sıcaklık aralığı, Dünya’da kaydedilen en yüksek ve en düşük yüzey sıcaklıklarından daha geniştir. Ida’nın yüzey sıcaklığı, Merkür’ün yüzey sıcaklığına benzerdir. Ida’nın yüzey sıcaklığındaki büyük değişimlerin nedeni, atmosferinin olmamasıdır. Atmosfer olmadan, Ida’nın yüzeyi Güneş’ten gelen ısıyı tutamaz ve uzaya kolayca yayılır. Bu nedenle, Ida’nın gündüz tarafı çok sıcak, gece tarafı ise çok soğuktur.
Ida’nın atmosferi neden yoktur?
243 Ida Asteroiti’nin atmosferi yoktur, çünkü çok küçük bir cisimdir ve yeterli bir yerçekimi kuvvetine sahip değildir. Atmosferi tutmak için bir cismin yeterli bir yerçekimi kuvvetine sahip olması gerekir, aksi takdirde atmosferik gazlar uzaya kaçar. Ida’nın kütlesi yaklaşık 4.2 x 10^16 kg’dır, bu da Dünya’nın kütlesinin yaklaşık 7 milyonda biridir. Bu nedenle, Ida’nın yerçekimi kuvveti çok zayıftır ve atmosferik gazları tutamaz. Ayrıca, Ida’nın yüzeyindeki sıcaklık değişimleri de atmosferin oluşmasını engeller. Ida’nın gündüz tarafı çok sıcakken, gece tarafı çok soğuktur. Bu sıcaklık farkı, atmosferik gazların termal olarak kaçmasına neden olur.
Ida’nın yerçekimi kuvveti nedir?
Ida’nın yerçekimi kuvveti, kütleçekim sabiti G, Ida’nın kütlesi M ve yarıçapı R ile verilen aşağıdaki formülle hesaplanabilir:
g=GMR2g = \frac{GM}{R^2}
Ida’nın kütlesi yaklaşık 4.2 x 10^16 kg ve yarıçapı yaklaşık 15.7 km olduğuna göre, yerçekimi kuvveti yaklaşık olarak:
g=(15.7×103)26.67×10−11×4.2×1016
g=0.011 m/s2
Bu değer, Dünya’nın yerçekimi kuvvetinin yaklaşık %0.1’i kadardır. Bu nedenle, Ida’nın yüzeyinde bir insan çok hafif hisseder ve kolayca zıplayabilir veya uzaya fırlatılabilir.
